اخلاق تشکیلاتی چیست؟

اخلاق تشکیلاتی در حوزه ی مباحث اخلاق کاربردی مطرح می شود. تعریفی که از آن می توان ارائه داد آن است که خصوصیات، آداب، رفتار و ویژگی هایی که ما باید برای حفظ یک تشکیلات رعایت بکنیم تا این تشکیلات بتواند به آن مقصد متعالی خودش برسد.البته این تعریفی کلی در رابطه با اخلاق تشکیلاتی می باشد. چرا که ...  اعضای مجموعه های مختلف خلقیات و مشخصات منحصر به فردی دارند که به مبانی اخلاق ارتباطی ندارد بلکه به اقتضائات تشکیلاتی و هدف گیری های آن مجموعه و نوع ارتباط افراد با هم برمی گردد. اگر بخواهیم تعرف دقیق تری ارائه دهیم باید بگوییم که اخلاق تشکیلاتی سه ضلع دارد. یک وجه آن «مبانی اخلاقی» و وجه دیگر «خصوصیات تشکیلات» و وجه سوم «مطلق کار تشکیلاتی» است. در یک ضلع آن ما نمی توانیم رفتار غیراخلاقی داشته باشیم همان طور که در خارج از این تشکیلات هم نمی توانیم. در ضلع دوم آن نمی توانیم رفتار غیر تشکیلاتی داشته باشیم و در هر تشکیلاتی که باشیم رعایت اصول پایه ای تشکیلاتی ضروری است. در ضلع دیگر نمی توانیم رفتاری غیر از ضوابط و آیین نامه ی خاص تشکیلات مورد نظر داشته باشیم. در این ضلع سوم است که تشکیلات ها با هم متفاوت می شوند و مرام نامه ی خاص خود را تنظیم می کنند. مرام نامه ی هر تشکل متناسب با هدف آن مجموعه معین می شود. هدف همان روح و کالبد فعالیت هاست.

اسلام چارچوب و روح مرام نامه در «تشکیلات اسلامی» است و فعالیت ها بر حول محور اسلام می چرخد. مأموریت اصلی در تشکل اسلامی نیرو سازی و تربیت نیرو است. لذا در تشکل اسلامی اخلاق اهمیت بیشتری می یابد زیرا نیروی تربیت شده، «خودسازی» و «دیگرسازی» را همراه با هم، با تقدم خودسازی، انجام می دهد و در این مسیر باید به عنصری پیشتاز و الگو تبدیل شود. بعلاوه هم هدفی و همراهی نیاز به هم زبانی و هم آهنگی دارد و هم چنین در مقابل، تک روی هر فرد به مجموعه آسیب می رساند.

تک روی انضباط مجموعه را برهم می زند و تشکیلات هرچقدر منظم تر باشد، تعامل، هم دلی، هم فکری و همکاری بسیار مؤثرتر می شود. ما یک عقل فردی داریم و یک عقل جمعی؛ عقل فردی میزان اندیشه یک فرد است و عقل جمعی یعنی در بستر مشورت به یک فهم عمومی برسیم و تک روی یعنی نادیده گرفتن هم فکری و ضربه زدن به فهم عمومی.

پی نوشت: خیلی طولانی شد! خسته شدید! تا اینجای مطلب رو داشته باشید، تا در پست های بعدی بیشتر و کاربردی تر راجع به این موضوع صحبت کنیم. متن بالا از صحبت های حجت الاسلام آقایی و دکتر بانکی پور انتخاب و تلفیق شده. لطفاً در مورد موضوع و متن نظر بذارید تا هم فکری جمعی داشته باشیم.

منبع: ماهنامه ی حلقه ی وصل شماره6- با دخل و تصرف زیاد!